Punjab Dakh Andaj सध्या शेतकऱ्यांसाठी अतिशय महत्त्वाचा काळ सुरू झाला आहे. खरिपाचा हंगाम – म्हणजेच शेतीचा मुख्य कालावधी – आता जवळ येत आहे. दरवर्षी प्रमाणे याही वर्षी जून महिन्यात खरिपाचे काम सुरू होणार आहे. विशेष म्हणजे यंदा काही भागांत मे महिन्याच्या अखेरीसच पावसाला सुरुवात झालेली दिसून आली आहे, त्यामुळे काही शेतकऱ्यांनी बी पेरण्याचे काम देखील हाती घेतले आहे.
हवामानाचा अंदाज काय सांगतो?
महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध हवामान अभ्यासक डॉ. पंजाबराव डक यांचा अंदाज दरवेळी अचूक ठरतो. त्यामुळे राज्यातील बहुतांश शेतकरी त्यांच्या भाकितांवर विश्वास ठेवतात. त्यांचा असा अंदाज आहे की, मेच्या अखेरपासून ते जूनच्या मध्यापर्यंतचा काळ शेतीच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचा ठरणार आहे. जर शेतकऱ्यांनी या काळात योग्य नियोजन केले, तर यंदाचा हंगाम यशस्वी ठरेल.
सध्या हवामानाची परिस्थिती
31 मेपासून आकाश निरभ्र राहिले आहे आणि सूर्यप्रकाश स्पष्टपणे जाणवत आहे. येत्या काही दिवसांत हवामान कोरडेच राहण्याची शक्यता आहे. हे कोरडे हवामान शेतीची पूर्वतयारी – म्हणजे मशागत, नांगरणी, वखरणी यासाठी अत्यंत अनुकूल मानले जाते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी ही कामे त्वरित पूर्ण करावीत.
शेतीची पूर्वतयारी कशी करावी?
31 मे ते 6 जून या काळात शेतजमिनीची सखोल मशागत करणे गरजेचे आहे. मातीला भुसभुशीत करा, योग्य प्रमाणात सेंद्रिय व रासायनिक खतांचा वापर करा. कोणते पीक घ्यायचे आहे हे आधीच ठरवा आणि त्यासाठी योग्य बियाण्यांची निवड करून तयारीत राहा. जर जमिनीत थोडाफार ओलावा असेल, तर बी टाकण्याचे काम देखील करता येईल.
पावसाचा अंदाज कधीपासून?
हवामान तज्ज्ञांच्या मते, 7 जूनपासून राज्यात मान्सून सक्रिय होण्याची शक्यता आहे. 7 ते 10 जूनदरम्यान अनेक भागांत चांगला पाऊस होईल. या पावसाचा फायदा शेतकऱ्यांना पेरणीसाठी मोठ्या प्रमाणात होणार आहे. त्यामुळे या आधीच संपूर्ण तयारी करून ठेवणे गरजेचे आहे.
बी पेरणीसाठी योग्य वेळ
पावसामुळे जमिनीत आवश्यक तेवढा ओलावा निर्माण होईल, जो बी पेरणीसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरेल. वेळेवर शेतीची तयारी झालेली नसेल, तर बी पेरणी उशिरा होईल आणि त्यामुळे उत्पादनात घट येऊ शकते. त्यामुळे मूग, उडीद, कापूस, हळद यासारख्या पिकांसाठी ही वेळ योग्य आहे. सध्या जमिनीत 1 ते 2 फूट खोलवर ओलावा आहे, त्यामुळे तयारीनुसार बी पेरणी सुरू करता येईल.
बियाणे आणि साधनसामग्रीची तयारी ठेवा
शेतीसाठी लागणारी बियाणं, खतं, कीटकनाशकं, शेतीची यंत्रं, ट्रॅक्टर आदी सगळं सामान आधीच तयार ठेवा. 27 ते 28 मे दरम्यान अनेक शेतकऱ्यांनी पेरणी सुरू केली आहे. सोयाबीन, मूग आणि कापूस यासारखी पिकं यावर्षी अधिक प्रमाणात घेतली जातील अशी शक्यता आहे.
पेरणीपूर्वी आवश्यक काळजी
बी टाकण्यापूर्वी त्याची गुणवत्ता तपासा. खराब किंवा निकृष्ट दर्जाच्या बियाण्यांचा वापर टाळा. बीज प्रक्रिया म्हणजे बियाण्यांवर योग्य औषध फवारून त्यानंतरच ती टाकावी, ही प्रक्रिया नक्की पार पाडावी.
दुसऱ्या टप्प्यातील पावसाचे महत्त्व
7 ते 10 जून दरम्यान पहिला पाऊस होणार असला, तरी 13 ते 17 जून या दरम्यान दुसऱ्या टप्प्यात आणखी एक जोरदार पावसाचा अंदाज आहे. त्यामुळे नदी, नाले भरतील, जमिनीत पाणी साचेल व पाण्याचा साठा वाढेल. ज्या भागात पहिल्या टप्प्यात पाऊस नाही पडला, तिथे देखील दुसऱ्या टप्प्यात समाधानकारक पावसाची शक्यता आहे.
निसर्गाची चिन्हं काय सांगतात?
यावर्षी कडुलिंबाच्या झाडांवर फळांचा मोठा मोसुम आहे. यावरून अनेक तज्ज्ञांनी अंदाज व्यक्त केला आहे की यावर्षी मान्सून चांगला होईल आणि शेतीसाठी अनुकूल राहील.