Makka Tanashak List मका हे एक अत्यंत उपयुक्त आणि आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर पीक असून महाराष्ट्रातील बहुतांश शेतकरी खरीप हंगामात मक्याची लागवड करतात. मका लागवडीसाठी योग्य हवामान, जमिनीत पुरेसा ओलावा, वेळेवर पेरणी या गोष्टी तितक्याच महत्त्वाच्या आहेत, जितकं की योग्य तणनियंत्रण.
कारण, मक्याच्या पिकामध्ये सुरुवातीच्या ३०-४० दिवसांत तणांचं प्रमाण जास्त असतं, आणि हीच वेळ सर्वात संवेदनशील असते. जर या कालावधीत योग्य तणनाशकाचा वापर केला नाही, तर मक्याच्या उत्पादनावर मोठा परिणाम होतो. त्यामुळे, या लेखामध्ये आपण मका पिकासाठी उपयुक्त तणनाशके, त्यांचा वापर करण्याची पद्धत आणि काही महत्त्वाचे टिप्स पाहणार आहोत.
मका पिकात तणांचे नुकसान कसे होते?
मक्याच्या पेरणीनंतर पहिल्या ४ आठवड्यात पिकाची वाढ अतिशय संथ असते. या काळात तणांची वाढ झपाट्याने होते. तण मुळांपासून जमिनीतील अन्नद्रव्ये, पाणी आणि सूर्यप्रकाश घेऊन मका पिकाला अडथळा निर्माण करतात. यामुळे मका झाडांची उंची कमी राहते, लोंब्या तयार होण्याचा कालावधी लांबतो आणि उत्पन्नावर थेट परिणाम होतो.
अनेक वेळा बटाटा, गवतासारखी तणं पाहायला मिळतात, जी काढून टाकणे कष्टाचे असते आणि वेळीच नियंत्रण न केल्यास पिकावर त्यांचा विपरीत परिणाम होतो.
मका पिकासाठी शिफारस केलेली तणनाशके
तणनाशके निवडताना शेतकऱ्यांनी आपल्या शेतीच्या प्रकारानुसार निवड करणे गरजेचे आहे. खाली काही प्रसिद्ध आणि प्रभावी तणनाशकांची माहिती दिली आहे:
एट्राझीन (Atrazine 50% WP)
डोस: 500 ते 1000 ग्रॅम प्रति हेक्टर
फवारणी कालावधी: मका पेरणीनंतर 1-2 दिवसांत (Pre-emergence)
उपयोग: रुंदपान व काहीसं गवतवर्गीय तणांवर प्रभावी
विशेष सूचना: हलकी माती असल्यास कमी डोस घ्यावा.
टेप्राम (Tembotrione 34.4% SC)
डोस: 120 मि.लि प्रति एकर + अडजुवंट (सल्फॅक्टंट)
फवारणी कालावधी: मका उगवून 2-3 पाने आले की (Post-emergence)
उपयोग: एकदल व द्विदल दोन्ही प्रकारच्या तणांवर उत्तम परिणामकारक
टीप: किमान 5 तास पाऊस न पडावा.
3. साफलॉन (Topramezone 33.6% SC)
डोस: 40-50 मि.लि प्रति एकर + अडजुवंट
फवारणी कालावधी: मका उगवल्यानंतर 15-20 दिवसांनंतर
विशेष: गवत व पानफुटी वर्गातील तणांवर परिणामकारक
तणनाशक वापरताना लक्षात ठेवावयाच्या गोष्टी
- फवारणीसाठी योग्य वेळ निवडा: सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी फवारणी करणे अधिक फायदेशीर ठरते.
- पाण्याचा दाब योग्य असावा: पंप मध्यम दाबावर चालवावा जेणेकरून औषध पानांवर व्यवस्थित बसते.
- अडजुवंट वापरा: काही तणनाशके वापरताना अडजुवंट (sticker/spreader) वापरल्यास परिणाम अधिक होतो.
- पिकाच्या अवस्थेनुसार औषध निवडा: उगवण्यापूर्वी व नंतर वेगवेगळ्या औषधांची आवश्यकता असते.
- फवारणीपूर्वी पाऊस पडला नाही याची खात्री करा आणि फवारणीनंतर किमान ५ तास पाऊस पडू नये.
नैसर्गिक पद्धतीने तण नियंत्रण
शेतीत फेरपालट: सलग मका घेतल्यास तणांचे प्रमाण वाढते, त्यामुळे पिक फेरपालट करा.
आंतरमशागत: पेरणीनंतर २० आणि ४० दिवसांनी दोन वेळा खुरपणी/कोळपणी करावी.
मल्चिंग (Mulching): सेंद्रिय अथवा प्लास्टिक मल्चिंगनेही तण नियंत्रणात मदत होते.
Disclaimer:
ही माहिती केवळ शैक्षणिक आणि सामान्य मार्गदर्शनासाठी दिलेली आहे. कृपया कोणतेही तणनाशक वापरण्यापूर्वी स्थानिक कृषी अधिकारी, कृषि विस्तार अधिकारी किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या. हवामान, मातीचा प्रकार, पाण्याची उपलब्धता आणि पिकाचा टप्पा यानुसार तणनाशकांची निवड वेगळी असू शकते. चुकीचा वापर पिकाच्या नुकसानास कारणीभूत ठरू शकतो. या लेखातील माहितीच्या आधारे घेतलेले निर्णय व त्याचे परिणाम यासाठी लेखक किंवा वेबसाइट जबाबदार राहणार नाही.